Cái nhìn tổng quan về GLONASS – đối thủ chính của GPS
Mới đây, Ria Novosti dẫn lời Phó thủ tướng Nga Dmitry Rogozin tuyên bố Nga đã đề nghị Ấn Độ cùng tham gia phát triển Hệ thống vệ tinh định vị toàn cầu GLONASS (Global Navigation Satellite System) trên cơ sở bình đẳng.
rước đó, vào tháng 2, theo nhật báo Kommersant, Nga dự kiến chi 346,5 tỷ rúp (gần 12 tỷ USD) vào Hệ thống vệ tinh định vị toàn cầu GLONASS trong thời gian từ năm 2012 đến năm 2020. Không phải ngẫu nhiên mà GLONASS lại được quan tâm đầu tư phát triển đến như vậy…
GLONASS – phá bỏ thế độc quyền của GPS
Lý do quan trọng khiến GLONASS nhận được nhiều sự quan tâm là do nỗi lo lắng Mỹ có thể sử dụng thế độc quyền của Hệ thống định vị toàn cầu GPS (Global Positioning System), vốn được quân đội Mỹ phát triển và kiểm soát, để “cúp” tín hiệu vào thời điểm khủng hoảng nào đó.
“Trong vài năm nữa, hầu hết các doanh nghiệp sẽ sử dụng hệ thống tín hiệu điều khiển từ vệ tinh. Tất cả những gì chuyển động – máy bay, xe lửa, tàu thủy, con người, tên lửa và kể cả vật nuôi-đều sử dụng tín hiệu dẫn đường”, Andrei G. Ionin, chuyên viên phân tích hàng không vũ trụ làm việc cho Trung tâm Phân tích chiến lược và công nghệ liên kết với Bộ Quốc phòng Nga, nhận xét trên tờ Thời báo New York.
Ông Andrei G. Ionin cho rằng khi ấy, những nước nào chỉ trông cậy vào GPS của Mỹ sẽ bị sa vào “một cái bẫy địa chính trị” do sự thống trị của Mỹ đối với cơ sở hạ tầng quan trọng trong thời đại internet.
Về lý thuyết, Mỹ có thể không cung cấp tín hiệu cho các quốc gia thù nghịch như Iran hay Triều Tiên, không chỉ trong thời chiến tranh, mà còn là một hình thức “cấm vận” công nghệ cao có thể làm gián đoạn hệ thống cung cấp năng lượng, hoạt động ngân hàng và nhiều ngành công nghiệp khác.
Cho đến nay, Mỹ vẫn tuyên bố chính sách cung cấp tín hiệu không gián đoạn toàn cầu. Mặc dù vậy, Dự án GLONASS của Nga có tầm quan trọng đối với quân đội của nhiều quốc gia trên thế giới, vì nó cung cấp hệ thống định vị không phụ thuộc và chịu sự kiểm soát của Lầu Năm Góc.
GLONASS – dự báo nhiều tiềm năng
Tháng 4 vừa qua, Đài Tiếng nói nước Nga dẫn lời các chuyên gia trong triển lãm thường niên “Công nghệ định vị – 2012” tại Matxcơva cho biết, thị trường đã chứng minh GLONASS là dự án đầy hứa hẹn thay thế cho hệ thống định vị GPS.
Người đứng đầu Cơ quan vũ trụ liên bang Nga Vladimir Popovki) nói: “GLONASS ở Nga là một trong những hệ thống vũ trụ ưu tiên. Nó tác động trực tiếp đến an ninh của đất nước và là sản phẩm ứng dụng phục vụ cho nhu cầu không chỉ ở Nga mà còn ở thị trường quốc tế”.
Đối với thị trường trong nước, theo Giám đốc điều hành Công ty mạng liên bang NIS-GLONASS, Alexander Gurk), hiện GLONASS được ứng dụng trên nhiều lĩnh vực, bắt đầu từ các hệ thống định vị giao thông vận tải thông minh đã có ở thành phố Mat-xcơ-va và Xanh Pê-tec-bua.
Lĩnh vực này bao gồm hàng chục trung tâm điều phối, dự án “Xe buýt an toàn”, “Bến đỗ thông minh” với băng-rôn chạy chữ và những thứ khác. GLONASS chiếm một vị trí đặc biệt trong việc chuẩn bị cho Thế vận hội Olympic mùa đông ở Sochi năm 2014, nơi mà hệ thống kiểm soát giao thông hoạt động trong chế độ thử nghiệm. Điều này cho phép kiểm soát tất cả các phương thức vận tải, kể cả bằng đường hàng không và đường biển.
Hiện có một dự án đáng chú ý là hệ thống kiểm soát đội cơ động, cho phép nhanh chóng đáp ứng các trường hợp khẩn cấp và truy lùng tội phạm theo dấu vết nóng. Dịch vụ “Era-GLONASS” nhanh chóng báo cáo bất kỳ sự cố nào trên đường cho các đội tuần tra đường bộ và đội xe cấp cứu. Theo dự kiến, vào cuối năm 2013 dịch vụ này sẽ đi vào hoạt động.
Tại 15 khu vực của Nga đã thông qua chương trình cụ thể về áp dụng GLONASS. Trong số các khách hàng có Công ty Bưu điện Nga và Transneft, những đơn vị đang làm việc trong điều kiện khó khăn ở Bắc cực.
Theo dự báo, trong vòng 4 năm tới, chỉ tính riêng tiềm lực khai thác GLONASS ở thị trường Nga sẽ đạt mức 4 tỷ USD, lớn hơn rất nhiều so với hiện nay. Không chỉ ở Nga, GLONASS còn triển khai thành công ở các nước Liên Xô (trước đây), Ấn Độ, Pháp, và hiện Nga đang đàm phán về việc thâm nhập thị trường châu Mỹ La-tinh.
Ưu tiên hàng đầu của chính phủ Nga
GLONASS được thiết kế cho cả 2 mục đích dân sự và quân sự. Hệ thống GLONASS bắt đầu được phát triển vào năm 1976, dưới thời Liên Xô (trước đây). Tháng 12-1982, những vệ tinh đầu tiên đã được tên lửa đẩy đưa lên quỹ đạo để tiến hành thử nghiệm và kiểm tra; GLONASS chính thức tạo thành “chùm vệ tinh” vào năm 1995.
Tuy nhiên, ngay sau khi hoàn chỉnh, hệ thống GLONASS rơi vào tình trạng không được quan tâm đầy đủ do sự sụp đổ của nền kinh tế Xô-viết.
Ngay từ đầu những năm 2000, nhiệm vụ khôi phục lại hệ thống GLONASS được Chính phủ Nga ưu tiên đặt lên hàng đầu. Đến năm 2010, GLONASS đã phủ trùm toàn bộ phần lãnh thổ Liên bang Nga. Vào tháng 10-2011, hệ thống GLONASS hoàn chỉnh hợp thành bởi chùm 24 vệ tinh đã được phục hồi theo đúng thiết kế, đảm bảo cung cấp dịch vụ định vị dẫn đường phủ trùm trên khắp toàn cầu. Cùng đó là chương trình hiện đại hóa GLONASS bằng thế hệ vệ tinh định vị mới đang được khẩn trương triển khai.
Theo Space Daily, hiện Nga có một hệ thống gồm 31 vệ tinh GLONASS đang có mặt trên quỹ đạo, trong đó 24 vệ tinh đang hoạt động, 4 vệ tinh dự trữ, 2 vệ tinh đang được bảo dưỡng và 1 vệ tinh đang thử nghiệm. Tới năm 2020, Nga dự định có 30 vệ tinh trên quỹ đạo với 6 vệ tinh dự trữ.